zkSync là gì?

zkSync là một giao thức lớp 2 đáng tin cậy cho các khoản thanh toán chi phí thấp, tăng nhanh quá trình giao dịch, có thể mở rộng quy mô và quyền riêng tư cho Ethereum thông qua công nghệ Zero Knowledge (ZK) Rollup.

Đây là một nền tảng lấy người dùng làm trung tâm đến từ Matter Labs, với bảo mật, trải nghiệm người dùng và trải nghiệm của nhà phát triển là trọng tâm chính. Matter Labs hiện đang tập trung vào phát triển zkSync 2.0 với hai mục tiêu:

Matter Labs hướng đến việc zkSync sẽ trở thành xương sống thanh toán chính của Ethereum, kết nối người dùng, ví, dịch vụ, dapp và sàn giao dịch.

Mục tiêu của zkSync 

• Khả năng mở rộng: zkSync nhằm giải quyết vấn đề mở rộng trong mạng Ethereum, cho phép xử lý một lượng lớn giao dịch mà không gây quá tải cho mainnet Ethereum.
• Tăng tốc độ giao dịch: zkSync nhằm cung cấp khả năng thực hiện giao dịch Ethereum nhanh hơn, đồng thời giảm thời gian xác nhận giao dịch.
• Giảm phí giao dịch: zkSync giúp giảm thiểu phí giao dịch so với việc thực hiện giao dịch trực tiếp trên mainnet Ethereum.

Ưu và nhược điểm của zkSync 

Ưu điểm

• Hiệu suất cao: zkSync cung cấp tốc độ xử lý giao dịch nhanh chóng, đáp ứng yêu cầu của ứng dụng DeFi và các trường hợp sử dụng khác.
• Phí giao dịch thấp: Việc giảm phí giao dịch giúp tăng tính khả dụng và hấp dẫn cho người dùng.
  • Phí chuyển khoản: 0,02 USD
  • Phí rút tiền: $1,59
  • Phí kích hoạt một lần: 0,44 USD
  • Mint NFT: $0,05
• Tích hợp dễ dàng: zkSync có thể tích hợp với các ứng dụng và smart contract sẵn có trên Ethereum, mở ra nhiều cơ hội phát triển và tương tác với hệ sinh thái blockchain.
• Tương thích với EVM: Đề xuất chính của zkSync Era là tính tương thích với EVM thông qua zkEVM. zkEVM cho phép các smart contract trên ZK tương thích với EVM của Ethereum. Các nhà phát triển có thể dễ dàng xây dựng trên zkSync Era bằng ngôn ngữ lập trình gốc của Ethereum như Solidity.
• Bảo mật: Layer 2 ZK-rollup tận dụng Ethereum như là tầng cơ bản. Vì vậy, zkSync Era dựa vào Ethereum để bảo vệ khỏi các cuộc tấn công mạng và tấn công toàn mạng.
• Nguồn mở và khả năng tùy chỉnh: zkSync là một giao thức mã nguồn mở, cho phép cộng đồng phát triển và tùy chỉnh theo nhu cầu của từng ứng dụng hoặc dự án.

Nhược điểm

• Tính tập trung: Một số người dùng lo ngại zkSync có thể dẫn đến sự tập trung quá mức, vì việc hoạt động của nền tảng phụ thuộc vào các validators hay operators. Nếu một số validators quan trọng bị tấn công hoặc kiểm soát bởi một bên thứ ba, điều này có thể ảnh hưởng đến tính bảo mật và tin cậy của zkSync.
• Nguy cơ tiềm ẩn về an ninh: Mặc dù zkSync sử dụng công nghệ zero-knowledge để bảo vệ tính riêng tư và xác minh tính hợp lệ của giao dịch, nhưng việc triển khai và sử dụng các phần mềm và giao thức phức tạp vẫn có thể gặp rủi ro an ninh. Các lỗ hổng và lỗi trong mã nguồn có thể bị khai thác và gây nguy hiểm cho hệ thống.
• Phụ thuộc vào một số các bên tham gia: zkSync phụ thuộc vào sự đóng góp từ các validators và operators. Sự phụ thuộc này có thể tạo ra mối quan tâm về tính tương thích và sự đáng tin cậy của các bên tham gia này.
• Lỗi thông tin không chính xác: Trong một số trường hợp, khi sử dụng công nghệ zero-knowledge có thể xảy ra các lỗi thông tin không chính xác, khi mà hệ thống đưa ra kết quả sai về tính toàn vẹn của các giao dịch. Điều này có thể ảnh hưởng đến tính tin cậy và chính xác của zkSync.

zkSync hoạt động như thế nào

Khái niệm của zkSync là cung cấp một giải pháp Layer 2 mở và không đòi hỏi sự hy sinh để mở rộng cho blockchain Ethereum. Kết quả là người dùng có thể gửi tiền qua zkSync mà không cần lo lắng về việc chuyển đổi giữa các tầng, địa chỉ mới hoặc rào cản nào.

Hơn nữa, giải pháp mà zkSync mang đến đều có ích cho cả người dùng và nhà phát triển. Triển vọng của việc giảm phí, cải thiện khía cạnh trải nghiệm người dùng của ví tiền điện tử và các dịch vụ, khám phá các cải tiến DeFi khác là một số ví dụ về lý do tại sao dự án này quan trọng. zkSync loại bỏ sự cần thiết của bên thứ ba, xác nhận giao dịch ngay lập tức, giảm phí lên đến 99% và đảm bảo thanh toán có thể diễn ra đến các địa chỉ Ethereum hiện có và smart contract.

zkSync là một giao thức L2 được xây dựng trên ZK Rollup. Nền tảng sử dụng Zero Knowledge và khả năng truy cập dữ liệu trên chuỗi để đảm bảo việc chuyển tài sản mượt mà giữa L1 và L2.

Hiện tại, có hai loại rollups khác nhau được sử dụng trên Ethereum: ZK rollups và Optimistic rollups. Trong ZK rollups, lô giao dịch được xác minh tính chính xác trên mạng Ethereum. Sau khi xác minh được thông qua, lô giao dịch được coi là cuối cùng như bất kỳ giao dịch Ethereum nào khác.

Điều này được đạt được thông qua sức mạnh của Zero Knowledge. Với bất kỳ lô giao dịch ngoại tuyến nào, operator ZK rollup tạo ra một chứng minh tính hợp lệ cho lô này. Sau khi chứng minh được tạo ra, chúng được gửi đến Ethereum để thực hiện việc cuối cùng của lô giao dịch. Trong zkSync, điều này được thực hiện thông qua một SNARK.

Hệ sinh thái zkSync

Hiện các dự án tích hợp vào hệ sinh thái của zkSync đã lên con số hàng trăm. Để tham khảo chi tiết, bạn có thể truy cập TẠI ĐÂY.

Hướng dẫn sử dụng zkSync

Bạn có thể sử dụng zkSync theo các bước sau:

Bước 1: Kết nối ví trên trình duyệt của bạn với ví zkSync.

Bước 2: Nạp tiền cho tài khoản của bạn và kích hoạt chúng.

Bước 3: Chuyển tiền sang tài khoản zkSync khác (tùy chọn).

Bạn có thể tìm thấy hướng dẫn chi tiết về cách sử dụng hệ sinh thái zkSync trong hướng dẫn chính thức của dự án.

Token của zkSync

Tính đến tháng 5/2023, dự án chưa có thông báo về việc ra mắt token riêng. Tuy nhiên, khi zkSync trở thành một hệ thống hoàn toàn phi tập trung, blockchain sẽ có một token riêng để làm cơ chế phần thưởng cho các operator ZK rollup và để tham gia giao dịch. Theo dấu chân của Arbitrum (đang sử dụng Optimistic rollups), zkSync AirDrop có khả năng sẽ ra mắt với một token riêng.

Roadmap

Đội ngũ phát triển dự án

zkSync được thành lập bởi Matter Labs, một công ty có trụ sở tại Đức đang nghiên cứu mở rộng quy mô Ethereum và được sáng lập bởi 2 thành viên có tên: Alexandr Vlasov và Alex Gluchowski.

Các vòng gọi vốn

Vào ngày 1/3/2021, Matter Labs đã nhận được 6 triệu USD từ vòng gọi vốn Series A với sự tham gia của nhiều ông lớn như Binance, Coinbase, Aave, Curve,…

Vào ngày 8/11/2021, vòng Series B trị giá 50 triệu USD do Andreessen Horowitz dẫn đầu đã được công bố, bao gồm các nhà đầu tư từ vòng trước và tăng số lượng đối tác chiến lược.

Vòng Series C diễn ra vào tháng 11/2022 đã mang về cho dự án 200 triệu USD. Vòng được dẫn đầu bởi Blockchain Capital và Dragonfly, cùng với các nhà đầu tư khác như Light Speed Venture Partners, Variant, A16z…

Backers & Investors

Social Media của dự án

• Twitter: https://twitter.com/zksync
• Telegram: https://t.me/zksync
• Medium: https://medium.com/matter-labs

Tổng kết

Qua bài viết, BTA đã giới thiệu tổng quan về dự án zkSync. Hy vọng những thông tin cơ bản về dự án sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng thể. Tuy nhiên, hãy đọc bài viết với mục đích tham khảo vì đây không phải lời khuyên đầu tư.

Thị trường tiền điện tử gần đây đã trở nên sôi động hơn nhờ vào các dự án meme coin, một trong những dự án meme gây sốt trong thời gian qua là Pepe (PEPE). Vậy PEPE là gì và dự án này có gì mà gây chú ý đến như vậy, cùng mình tìm hiểu nhé.

Pepe (PEPE) là gì?

Pepe (PEPE) là một meme coin được xây dựng trên mạng Ethereum. Dự án này lấy logo là chú ếch xanh, vốn đã rất nổi tiếng trên internet, đây chính là nguồn cảm hứng để đội ngũ phát triển PEPE xây dựng dự án này.

Trên trang web của PEPE mô tả rằng “những chú chó đã hết thời (ý nói Dogecoin, Shiba Inu), đây là lúc ếch xanh (PEPE) lên nắm quyền”.

Trang web cũng nêu rõ: “PEPE là một đồng meme không có giá trị nội tại nên đừng kỳ vọng về lợi nhuận tài chính. PEPE không có đội ngũ chính thức hoặc lộ trình phát triễn rõ ràng. Token PEPE hoàn toàn vô dụng và chỉ dành cho mục đích giải trí”.

Vậy dự án meme này có gì mà dám tuyên bố hùng hồn như vậy?

Những điểm đáng chú ý nhất của PEPE

Tất nhiên PEPE phải có gì đó nổi bật để có thể đứng chung mâm với những tượng đài meme coin như Dogecoin hay Shiba Inu.

Giống như Dogecoin và Shiba Inu, PEPE cũng được lấy cảm hứng từ meme nổi tiếng trên Internet, đó là chú ếch xanh mà ai cũng biết, hình ảnh chú ếch xanh được chế ảnh xuất hiện trên mọi mạng xã hội. Chính sự quen thuộc này giúp PEPE nhanh chóng chiếm được tình cảm từ cộng đồng.

PEPE có tính phi tập trung cao và không bị ai kiểm soát nguồn cung lưu thông. Các nhà phát triển PEPE không có quyền kiểm soát hợp đồng thông minh.

Và điểm đáng chú ý nhất cũng là điểm mạnh nhất của PEPE đó chính là cộng đồng. PEPE có một cộng đồng lớn trên các nền tảng mạng xã hội, từ Facebook, Twitter, cho đến Telegram. Có thời điểm PEPE là một trong những từ khóa hot nhất trên Twitter, được người dùng mang ra bàn luận sôi nổi.

Trang Twitter của dự án có gần 300.000 người theo dõi, mỗi bài đăng đều có lượng tương tác cao.

Mặc dù PEPE mới chỉ ra mắt vào ngày 16 tháng 4 năm 2023, nhưng dự án này đã từng đạt được mức vốn hóa trên 1.8 tỷ USD, một con số có thể nói là mơ ước của nhiều dự án meme coin, kể cả những dự án chính thống.

Tại thời điểm viết bài, trải qua nhiều đợt điều chỉnh, vốn hóa của PEPE vẫn duy trì trên 600 triệu USD và được xếp hạng là đồng tiền lớn thứ 76 trên Coingecko về vốn hóa.

Có bao nhiêu địa chỉ nắm giữ PEPE?

Tại thời điểm viết bài, theo số liệu của CoinmarketCap, có khoảng 115.875 địa chỉ sở hữu PEPE. Kể từ khi ra mắt đến hiện tại, số lượng địa chỉ sở hữu PEPE luôn tăng, vẫn chưa thấy dấu hiệu suy giảm.

Token PEPE

• Tên token: Pepe
• Mã: PEPE
• Phát triển trên Blockchain: Ethereum
• Contract: 0x6982508145454ce325ddbe47a25d4ec3d2311933
• Tổng cung: 420.690.000.000.000 PEPE
• Nguồn cung lưu hành: 420.690.000.000.000 PEPE

Trong đó với Liquidity Pool là 391.662.390.000.000 PEPE (93.1%) và CEX Listing là 29.027.610.000.000 PEPE (6.9%)

93.1% sẽ được gửi tới Liquidity Pool, trong khi 6.9% sẽ được giữ trong ví đa chữ ký (multi sign), số này chỉ được sử dụng làm token cho danh sách giao dịch tập trung, bridge (cầu nối) và các Liquidity Pool trong tương lai. Ví này có thể dễ dàng theo dõi với tên ENS “pepecexwallet.eth”.

Token PEPE dùng để làm gì?

Như đã mô tả ở trên đầu bài viết, token PEPE không dùng để làm gì cả. PEPE không có tiện ích hay ứng dụng thực tế nào. PEPE chỉ đơn giản là “một meme coin được tạo ra với mục đích giải trí”

Vì là một meme coi, luôn có tính biến động cao, thế nên khi đầu tư vào PEPE, nên coi nó là một dạng “đầu tư ngắn hạn” và tuyệt đối “không all in”.

Mua PEPE ở sàn nào?

Ngay từ những ngày đầu, PEPE đã được niêm yết trên hầu hết các sàn DEX và CEX.

Cụ thể, các CEX bao gồm “Gemini, Huobi, Bitget, Binance, Bybit, OKX, Kucoin, Crypto.com, bingx japan”. Đối với DEX thì có “Uniswap“.

Ví lưu trữ PEPE

PEPE có thể lưu trữ trên bất kỳ ví nào có hỗ trợ mạng Ethereum (ERC-20). Như Metamask, Trust Wallet, Coin98 Wallet…

Lộ trình phát triển

Phase 1 và 2, PEPE đã làm được. Trong Phase 3 sẽ có những sản phẩm như: Pepe merch, Pepe Academy và Pepe Tools.

Đội ngũ PEPE

PEPE không có đội ngũ chính thức và những người đứng sau PEPE đều ẩn danh.

Đối tác và nhà đầu tư của PEPE

Vì PEPE không có các vòng gọi vốn nên dự án sẽ không có nhà đầu tư hay đối tác chính thức

Nên mua PEPE không?

Mua hay không là quyết định của mỗi người. Hoàn cảnh và vị thế mỗi người mỗi khác, theo mình thì anh em nên tự tìm hiểu và quyết định, đừng nghe theo ai.

Tuy nhiên, trước khi đầu tư vào meme coin, anh em nên lưu ý một số điều sau:

• Không FOMO và không all in
• Meme coin có tính biến động và rủi ro cao nên phải tìm hiểu thật kỹ trước khi đầu tư
• Không đầu tư dài hạn
• Không phải dự án nào cũng “sống lâu” như Dogecoin hay Shiba Inu…có rất nhiều dự án meme coin ngoài kia được tạo ra chỉ với mục đích lừa đảo, rug pull, sau đó biến mất nhanh chóng.

Kết luận

PEPE nói riêng và meme coin nói chung từ lâu đã là một phần không thể thiếu của hệ sinh thái tiền điện tử rộng lớn. Khi nào tiền điện tử còn phát triển thì meme coin vẫn sẽ tồn tại.

Trong thị trường này thì điều gì cũng có thể xảy ra. Không chỉ meme coin mà bất kỳ dự án nào khi anh em muốn đầu tư thì nên tiếp cận nó một cách thận trọng và có tìm hiểu.

Cảm ơn anh em đã theo dõi bài viết, chúc anh em kiếm được dứ án tốt nhất cho mình.

ZkEVM là gì?

ZkEVM hay còn gọi là Zero-Knowledge Ethereum Virtual Machine” là một giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 cho phép các nhà phát triển triển khai liền mạch bất kỳ hợp đồng thông minh Ethereum nào đến Layer 2 có quy mô vô hạn bằng cách sử dụng các ZK Proofs.

zkEVM sẽ tương thích hoàn toàn với Máy ảo Ethereum (Ethereum Virtual Machine) có nghĩa là mọi công cụ hoặc dApp trên Ethereum được sử dụng theo cách giống hệt trên zkEVM. Người dùng và các nhà phát triển sẽ được hưởng những lợi ích của ZK Proofs, đồng thời được hưởng lợi từ sự phân quyền, bảo mật của Ethereum.

ZkEVM hoạt động như thế nào? 

ZkEVM cũng có cách hoạt động tương tự như Zk Rollup. Zk Rollup sẽ tổng hợp các giao dịch ngoài chuỗi theo lô và gửi đến Ethereum để xác nhận giao dịch.

Với cách hoạt động này các yếu tố khác nhau liên quan đến việc tính toán các quy trình này được xác minh trong khi vẫn duy trì tính bảo mật và quyền riêng tư. 

Ưu điểm của ZkEVM

Khả năng mở rộng an toàn

Không giống như Ethereum, zkEVM không phải tuân theo các quy tắc giao thức đồng thuận của Ethereum. Tuy nhiên, tất cả các giao dịch Layer 2 trên zkEVM vẫn được xác minh trên Ethereum thông qua việc sử dụng các bằng chứng hợp lệ. Điều này có nghĩa là zkEVM có thể tối ưu hóa tốc độ và thông lượng giao dịch mà không ảnh hưởng đến bảo mật.

Phí giao dịch thấp

Các bản tổng hợp Layer 2 đăng các lô giao dịch lên Ethereum. Các bản Optimistic Rollups phải đăng tất cả dữ liệu giao dịch trên chuỗi, bao gồm cả chữ ký, điều này có thể dẫn đến chi phí gas cao. Tuy nhiên, zkEVM chỉ cần xuất bản các thay đổi trạng thái cuối cùng trên chuỗi, vì zero-knowledge proofs (bằng chứng không có kiến ​​thức) đảm bảo tính hợp lệ của tất cả các giao dịch trong lô. Chi phí thấp hơn này được chuyển cho các ứng dụng và người dùng cuối của zkEVM.

Những dự án nổi bật sử dụng công nghệ zkEVM

1 số dự án sử dụng công nghệ zkEVM có thể kể đến đó là Polygon, zkSync, Scroll, Linea,…

Polygon zkEVM

Polygon, 1 giải pháp mở rộng quy mô Ethereum đã chính thức phát hành mainet Polygon zkEVM vào ngày 27/03/2023.

Từng được Vitalik Buterin ca ngợi là tương lai của việc mở rộng quy mô Ethereum, Polygon lần đầu tiên tiết lộ Polygon zkEVM vào tháng 07/2022, hứa hẹn tốc độ giao dịch nhanh hơn so với các bản Optimistic rollups.

Trong thời gian testnet, Polygon zkEVM đã đạt được nhiều cột mốc quan trọng với hơn 84000 địa chỉ ví tham gia, 75000 ZK proofs được tạo và hơn 5.000 smart contratc được triển khai.

Tính đến thời điểm hiện tại, zkEVM của Polygon đã thu hút hơn 50 dự án xây dựng bao gồm các dApp như Lens Protocol vàAavegotchi, các dự án DeFi như 0vix và Quickswap cùng với Etherscan, Phantom, Midnight Society, Luganodes, Celer, Gameswift, Yeeha Games….

zkSync Era

Vào ngày 25/03/2023, zkSync đã bất ngờ thông báo ra mắt zkSync Era, nền tảng zkEVM đầu tiên khởi chạy trên mainnet cho người dùng trên Ethereum.

zkEVM của zkSync Era được cộng đồng chờ đợi sẽ tăng tốc độ giao dịch trên mạng lưới với chi phí rẻ hơn rất nhiều so với khi sử dụng Ethereum.

1 điểm nổi bật mà zkEVM của zkSync sẽ cung cấp cho người dùng đó chính là Account Abstraction. Account Abstraction sẽ mang đến những tính năng của smart contract tới các ví cá nhân của người dùng, cho phép khôi phục lại tài khoản nếu như quên mất private key, gộp giao dịch, hỗ trợ đa chữ ký,…

Scroll

Scroll là 1 giải pháp Layer 2 được xây dựng dựa trên công nghệ zkEVM Equivalence, một công nghệ ZK-Rollup tương thích hoàn toàn với EVM.

Scroll đã ra mắt zkEVM trên mạng Goerli testnet vào đầu tháng 3 sau khi kết thúc giai đoạn Pre Alpha testnet. và dự kiến sẽ ra mắt mainet trong vòng 2 đến 3 tháng tới.

Tính đến thời điểm hiện tại, Scroll đã huy động thành công 83 triệu USD với mức định giá lên tới 1,8 tỷ USD. 1 số quỹ đầu tư lớn đã tham gia vào các vòng gọi vốn của Scroll có thể kể đến đó là Polychain Capital, Sequoia Capital, Bain Capital Crypto, Moore Capital Management,…

Linea

Linea là giải pháp mở rộng zkEVM được phát triển bởi công tỵ mẹ của ví Metamask, ConsenSys.

Linea đã ra mắt public testnet vào ngày 28/3/2023 và vẫn đang ở trong giai đoạn testnet, mặc dù vậy Linea đã nhận được sự thu hút cực kỳ lớn từ người dùng.

Tính đến thời điểm hiện tại đã có rất nhiều dự án đáng chú ý tham gia vào hệ sinh thái Linea như Hop Protocol, LI.FI, Multichain, Uniswap,…

Với tiềm lực cơ sở hạ tầng của mình, Consensys hoàn toàn có thể xây dựng 1 hệ sinh thái mạnh mẽ với các mảnh ghép quan trọng trên Linea như DeFi, NFT, Gaming,…

Kết luận

Qua bài viết BTA đã giới thiệu cho anh em về công nghệ zkEVM và 1 số dự án nổi bật sử dụng công nghệ zkEVM.

Hy vọng những thông tin cơ bản về zkEVM và 1 số dự án sẽ giúp anh em có thêm góc nhìn về các dự án sử dụng công nghệ này và hãy coi bài viết với mục đích tham khảo vì nó không phải lời khuyên đầu tư.